Ας μιλήσουμε για τέχνη, για την
υψηλότερη τέχνη, κι ας με συγχωρήσουν οι απανταχού ζωγράφοι, λογοτέχνες, ηθοποιοί
και μουσικοί, κινηματογραφιστές και φωτογράφοι, μα μιλώ για τη γλυπτική και τους
γλύπτες. Για τους μικρούς θεούς της τέχνης. Παίρνουν τον όγκο και τον
μετουσιώνουν με τη σμίλη τους σε μορφή. Αφαιρώντας, δημιουργούν την ουσία και
την παραδίδουν στο διηνεκές. Η μνημειακή γλυπτική δε βασανίζει μονάχα τη μορφή
και τη σχεδόν πνοή που δίνουν οι γλύπτες στα έργα τους, πραγματεύεται το χρόνο.
Την αθανασία. Οι γλύπτες, μοναχικοί δημιουργοί, ακροπατούν για μεγάλους χρόνους
στον κίνδυνο του λάθους που μπορεί να φέρει την καταστροφή και αγωνιώντας, φτάνουν
να φέρουν στο φως την τελειότητα. Καμιά φορά νομίζω πως πριν αποκαλύψουν το
έργο τους, του φυσούν πνοή. Το παραδίδουν στο χρόνο και στο χώρο, σχεδόν
ζωντανό.
Χωρίς να παραγνωρίζω την αξία της
σύγχρονης και της μοντέρνας γλυπτικής, με τα σημαντικά της δημιουργήματα, τις
εκφράσεις αγωνίας και τον πολιτικό και κοινωνικό της προβληματισμό, παραμένω λάτρης
της κλασσικής γλυπτικής. Συνεχίζω να ανατριχιάζω με ό, τι γέννησε στο μάρμαρο η
ελληνική μήτρα. Εξακολουθώ να μαγεύομαι από την τελειότητα και το κάλλος, και
κάνω και διάκριση:
Η Νίκη της Σαμοθράκης, ακέφαλη,
μα δυνατή όσο σαράντα ελληνικά κύματα και εκατό αέρηδες που ανακατώνουν τις πτυχές
του φουστανιού της και σπρώχνουν τα φτερά της στους θεούς, ζητώντας και
κερδίζοντας αθανασία.
Όμως,
για κάθε ύψος υπάρχει και ένα
βάθος. Έτσι είναι ο άνθρωπος φτιαγμένος. Συχνά το σύννεφο από το χώμα χωρίζεται
από ένα μονάχα γραμματάκι της αλφαβήτα. Όπως ας πούμε οι γλύΠτες από τους γλύΦτες.
Οι γλύφτες διακρίνονται από το
ίδιο περίπου πάθος με τους γλύπτες με στόχο όχι την αθανασία, αλλά αντιθέτως
την πρόσκαιρη και προσωπική ικανοποίηση σε διάφορα επίπεδα. Δε διακρίνονται από
τη μοναχικότητα του καλλιτέχνη, αντιθέτως είναι θορυβώδεις και πομπώδεις. Πού τους
χάνεις, πού τους βρίσκεις, σε ουφίτσια να γλύφουν προσώπατα. Τα απογεύματα
καλοπιάνουν τις συζύγους των προσωπάτων με σπιτικές επισκέψεις. Οι ικανότητες τους
περιορίζονται στο υψηλής ακριβείας γλείψιμο. Έχουν για όλα τα κόμματα και όλα
τα στυλ. Είναι εκπαιδευμένοι-ες. Τα αποτελέσματα της ικανότητας τους φέρνουν
πάντοτε οφέλη μικρά ή μεγάλα για τους ίδιους αλλά δυστυχώς κατά κανόνα βλάπτουν
το σύνολο. Η γενική παρακμή πολύ συχνά
οφείλεται όχι μονάχα στα πολιτικά πρόσωπα που διαχειρίζονται καταστάσεις, αλλά στο περιβάλλον που τυφλώνει τα πρόσωπα αυτά
και δε βλέπουν την αλήθεια. Συμβαίνει σε αρχηγούς κρατών, συμβαίνει και σε
κοινοτάρχες.
Οι ισορροπίες στη ζωή, είναι
συχνά λεπτές, όσο ένα τόσο δα γραμματάκι.
Η ζωή όμως για να τη ρουφήξεις
θέλει τέχνη υψηλή. Παίζεται στη λεπτομέρεια. Στη διάκριση της αλήθειας, της ηδονής,
του βάθους και της πραγματικής αξίας. Το ξεγέλασμα δεν έχει θέση στην ποίηση του
αληθινού έργου και του άξιου βίου.
Ευλογημένοι όσοι δύνανται να
διακρίνουν τις διαφορές μεταξύ υψηλής τέχνης και υψηλής προσποίησης. Απαιτεί
μοναξιά η αλήθεια, τη μοναξιά του γλύπτη, που ιδρώνει για αποτέλεσμα, διάρκεια
και μνήμη.
Και, ας το παραδεχτούμε, δεν
είναι για όλους η υψηλή τέχνη της ζωής. Τα χαμηλά σκαλοπάτια διευκολύνουν …
συνήθως.