Εξουσίες, εξουσίες,
δεν μας άφησαν στιγμή να χαρούμε τη ζωή
τραγουδούσε η Ελένη Δήμου πριν χρόνια,
κι εγώ, σε μια κατάσταση μετεφηβικής
παντογνωσίας τότε, νόμιζα ότι καταλάβαινα
τι εννοούσε.
Σε
μια άλλη κατάσταση απότομης ενηλικίωσης,
αυτής που σου συμβαίνει συνήθως μετά
τα 35 είδα στη μεγάλη οθόνη την Adele,
την ταινία με μια από τις
πιο ερωτικές, ωμές σκηνές του παγκόσμιου
κινηματογράφου. Τότε κατάλαβα. Εξουσίες
παντού. Ακόμη και στις πιο ατόφιες,
αντισυμβατικές σχέσεις.
Βέβαια,
η εξουσία του έρωτα (όταν είναι έρωτας
και κλείνω την παρένθεση χωρίς επεξηγήσεις)
είναι ηδονική, έχει φως μες στα σκοτάδια
της και στιγμές απερίγραπτων ψυχικών
και σωματικών κραδασμών.
Αλλά
η άλλη, η καθημερινή εξουσία που ασκούν
οι άνθρωποι στους ανθρώπους, συχνά,
πολύ, παντού, είναι υπαρκτή και είναι
απαίσια.
Καθόμουν
στο κάθισμα του συνοδηγού σε ένα μεγάλο
αυτοκίνητο με καλό κλιματισμό. Έξω η
θερμοκρασία ήταν 46 βαθμοί Κελσίου και
η ατμόσφαιρα θαμπή από την άμμο της
ερήμου που ο νυχτερινός άνεμος είχε
σηκώσει. Σε ένα εργοτάξιο κοντά στον
Περσικό κόλπο, δεκάδες εργάτες με
τουρμπάνια, ιδρωμένα πρόσωπα και μάτια
θολά δούλευαν σκληρά. Μας κοιτούσαν με
την άκρη του ματιού όπως περνούσαμε με
τα τζάμια κλειστά, σαν στη γυάλα μας.
Κάποιοι έσκυβαν το κεφάλι σε θέση
υποταγής και ευγνωμοσύνης. Ευγνωμοσύνης
για τα πεντακόσια περίπου δολάρια που
κέρδιζαν το μήνα τη στιγμή που πέρναγε
από πάνω τους ο επιστάτης με αυστηρότητα.
Νόμιζα ότι θα λιώσει το σύμπαν από τη
θερμοκρασία, νόμιζα κι εγώ ότι θα λιώσω,
από ντροπή. Έστρεψα το βλέμμα. Ντρεπόμουν
που είμαι άνθρωπος.
Αν
η παραπάνω σκηνή, από τον τρίτο κόσμο
(ξέρω, δεν είναι politically
correct η έκφραση αλλά αγαπώ
την ειλικρίνεια) μοιάζει μακρινή, ούτε
από τη δημοκρατική Ευρώπη και Ελλάδα,
λείπουν οι μικρο- χιτλερίσκοι της
δεκάρας που παράγουν ανάλογες καταστάσεις
με θύματα αδύναμους εργαζόμενους.
Η
ταμίας του σούπερ μάρκετ που σκουπίζει,
κουβαλάει, χτυπάει στην ταμιακή,
υπερβαίνει καθημερινά το ωράριό της,
που από τον πενιχρό μισθό της παρακρατάται
η αξία των γιαουρτιών επειδή της διέφυγε
η ημερομηνία λήξης τους, στην εξουσία
ενός ανάλογου χιτλερίσκου βρίσκεται,
όπως ο επιστάτης στους 46C.
Εξουσίες,
εξουσίες κάθε μέρα και παντού. Το μαρτυρά
και η ιστορία, εκτός αν κανείς πιστεύει
ότι τις πυραμίδες της Αιγύπτου έκτισαν
τίποτα χαμογελαστοί τιτάνες από το
υπερπέραν ή ότι πριν τον Λούθερ Κινγκ
οι μαύροι χαίρονταν με την κοινωνική
συμπεριφορά των λευκών απέναντί τους.
Όχι
ότι ο κόσμος δεν προχωράει, αλλά όχι
και ότι κάθε ακαλλιέργητο ανθρώπινο ον
που συγκεντρώνει μια κάποια ισχύ στα
χέρια του, δεν κακομεταχειρίζεται,
προσβάλλει ή έστω υποτιμάει εκείνους
που η εμβέλειά του επιτρέπει. Σαν φυσικό
συστατικό της ακατέργαστης ύπαρξης που
να πάρει η οργή.
Από
τη συμπεριφορά του προς τους κατώτερους
φαίνεται όμως, αλήθεια, ο άνθρωπος . Κι
αν η λέξη “κατώτερος” δεν είναι
politically correct, πάλι
δεν πειράζει γιατί αγαπώ την αλήθεια
και η αλήθεια είναι ότι η ζωή ήταν, είναι
και θα είναι γεμάτη σχέσεις εξουσίας
με κατώτερους και ανώτερους. Και δεν είναι
λίγοι αυτοί που εναλλάσσουν τη συμπεριφορά
τους, ανάλογα με το σκαλί της κλίμακας
που κάθε φορά τυχαίνει να βρίσκονται,
με κολακεία στους ανώτερους, και υποτίμηση
στους κατώτερους. Αηδία!
Ευτυχισμένοι
όσοι ζουν με συνειδητή αντίσταση στις
εξουσίες, από όπου και αν προέρχονται,
προς όπου κι αν απευθύνονται.
Θέλει
τόλμη και αρετή η ελευθερία κατά τον
ποιητή, αλλά θέλει και παιδεία, και ψυχή
και αλήθεια.